Андрусь Горват — цікавы персанаж для любога раману. Быў рэдактарам, дворнікам у Купалаўскім тэатры, потым паехаў на радзіму да продкаў, адвіў дзедаву хату, а заадно — напісаў кнігу «Радзіва «Прудок». Цяпер вяртае да жыцця Нараўлянскі палац, які называе з любоўю «Горватс». Але мы сустракаліся с Андрусем, калі толькі-толькі выйшла яго кніга, а на сцэне Купалаўскага тэатра рыхтавалася прэм’ера спектаклю па ей. Андрусь распавеў нам, якія асацыяцыі вызываюць у яго розныя літары.
А – абутак
Гэта першае, што я абіраю, калі ведаю, якая наперадзе будзе дарога. Калі я змяняюся і выбіраю новы напрамак, іншыя прыярытэты, то пераабуваюся.
Восенню паехаў у вялікую вандроўку па караінах Заходняй Еўропы ў чырвоных кедах. Меў план урачыста закапаць гэтыя кеды ў апошняй кропцы маршруту – Кіеве, каб вярнуцца дадому новым чалавекам, але вярнуўся ў чырвоных кедах.
Цяпер нават купіў да іх новыя вусцелкі, бо адчуваю, што не ўсё сваё прайшоў, не ўсю гэтую дарогу зведаў.
Б – Берлін
Мне расказвалі, што гэта горад скараных савецкімі салдатамі фашыстаў, горад, дзе дзяды ваявалі, а там ёсць свабода, якой хочацца напаўняцца. Берлін – гэта горад, які вырас з вялікай паразы і перамог саміх пераможцаў.
Перамог іх (нас?) не зброяй, а рэфлексіямі. Берлін для мяне – прыклад таго, як трэба падымацца з кален правільна.
Д – Дзэн
Гэта самае беларускае слова. Яно больш беларускае за «памяркоўнасць». Калі мне спатрэбіцца хутка расказаць пра беларусаў іншаземцам, я распавяду пра наш унутраны спакой.
Вакол адбываюцца рэвалюцыі і войны. У атачэнні гістарычных падзеяў мы, беларусы, паводзім сябе так, нібы муку прадаўшы. Здаецца, трэба што-небудзь рабіць. Ну хаця б панікаваць.
А мы спакойна глядзім удалячынь і мудра пасміхаемся ў вусы. Нібы ведаем штосьці, чаго не ведаюць астатнія. Пакуль усе навокал крычаць, мы спакойна робім сваю справу і кудысцьці рухаемся.
Гэты дзэн паўстае з нашай глыбіні, з схаванага ў цёмнай дрыгве патэнцыялу. Калі б я быў самым галоўным міністрам на кантыненце, я б выдзеліў палову еўрапейскага бюджэту на разгадку беларускага дзэну. І нічога не разгадаў бы.
Е — Е
Маё любімае слова. Гэта палескае скарачэнне ад «ёсць». Калі вы на Палессі сустракаеце трактарыста, трэба запытаць: «Е што?» Трактарыст адкажа: «Няма. А ў цябе?» У вас таксама няма, але ўсё адно абодвум стане добра. Бо галоўнае не выпіць, а пагаварыць.
Калі я ехаў аўтобусам з Амстардама ў Бельгію, пачуў у чужой размове слова «е». Адразу так цёпла стала, так утульна. Ажно захацелася далучыцца, стаць трэцім. А то проста скарацілі англійскае yes. І мне захацелася дадому, дзе «е» ужываюць правільна.
Ж – жонка
Ай не, пакуль не хачу.
С – сала
Гэта адзінае, што можа прымусіць мяне падняцца з ложка пасля поўначы. Ну ведаеце, бывае так: спакойна ляжаш і думаеш на важныя грамадска-палітычныя тэмы, а потым – раз – і толькі сала ў галаве. Тады нічога не застаецца, як з ліхтарыкам шукаць хованку. Я прыехаў жыць у вёску вегетарыянцам. Але ўсе мае прынцыпы паламаліся аб шматок сала.
Купляў сала ў італьянскай вёсачцы каля Пізы, але там яно нясмачнае. Украінцы нацыяналізавалі яго, беларусам пакінулі бульбу. Але гэта абсурд. Бульбу я ўвогуле не люблю, а беларускае сала – наркотык.
Чытайце таксама: Актрыса Таццяна Мархель: «Беларускае – было і ёсць у нас. Гэта наш скарб»
Ч – чупакабра
Гэта тое, што жыве ў лесе, калі вечарам глядзець у вакно. Адзін кіроўца, які падвозіў мяне да Прудка, сказаў, што тая чупакабра перабягала яму дарогу. Яна была падобна да кенгуру і мела плоскі чалавечы твар. Мы моўчкі ўглядаліся ў цемру, якая схавалася за дрэвамі, але нікога не пабачылі. Гэта не азначае, што чупакабры няма. Іначай хто зазірае мне ў вокны ноччу?
Э – эмоцыя
Гэта тое, без чаго не можа быць мастацтва. Я даўно спрачаюся з паэтам і публіцыстам Стасем Карпавым (да яго няшчасця, і маім харошым сябрам), што з’яўляецца першасным у мастацкім тэксце: інфармацыя ці эмоцыя. Стась сцвярджае, што інфармацыя, але ён памыляецца. (Пасміхаецца.)
Я
Гэта не літара, а цэлае слова. Гэта самае важнае слова для кожнага чалавека. У школе мяне вучылі, што быць эгаістам – пагана. Ленін не быў эгаістам, ён малайчына. На праўдзе аказалася, што ўсё пачынаецца з «я». Здаровае «мы» можа ўтварыць толькі сума здаровых «я».
Колісь я наведваў псіхатэрапеўта. Ён навучыў мяне пачынаць сказы з «я». Замест «яна мяне не любіць» казаць: «я адчуваю, што яна мяне не любіць». Разумееце, гэтая формула дае свабоду ўяўнай ёй перажываць свае пачуцці, а мне пакідае толькі права на асабістае ўспрыманне. Таму «я» – гэта не толькі пра эгацэнтрызм, але і пра прыняцце іншых «я».
З гэтай прычыны я не магу весці суполкі ў інтэрнеце, гаварыць ад імя групы людзей. Я заўсёды падпісваюся толькі сваім імем. А калі памыляюся, дастаткова толькі сказаць: «Ну, я так адчуваю». І ўсё шыта-крыта.
Запісала Юлія Ваўчок Фота: Іван Ярывановіч
Чытайце нас у Telegram, Facebook и Instagram. У соцсетках мы таксама кожны дзень публикуем самую цікавую і актуальную інфармацыю для вас.
